Parafia pw. Krzyża Świętego w Dębnicy

Parafia ma bogatą i dość burzliwą historię, wraz z dziejowymi zawirowaniami dotykającymi należących do niej obecnie wsi, zmieniały się i losy pobudowanych w nich kościołów i ich wiernych. Trudne momenty parafia przeżywała też w czasach współczesnych, obecnie - jak mówi proboszcz parafii ksiądz Andrzej Wierzchowski - wszystko powoli wraca do normalności. Działają tu dwie Róże Różańca Świętego, udzielają się cztery lektorki, do mszy służy około dziesięciu ministrantów. Życie wspólnoty parafialnej nabiera tempa.

Obecnie na terenie parafii są aż trzy świątynie, w tym dwie zabytkowe - kościół parafialny p.w. Krzyża Św. w Dębnicy i dwa kościoły filialne - Wszystkich Świętych w Mosinach i Nawiedzenie NMP w Ględowie. Najstarszy z nich liczy blisko pięć wieków. Nic dziwnego, że w parafii nie brak potrzeb, ale i ambitnych planów na najbliższą przyszłość.

Z historii parafii
Mosiny otrzymały dokument lokacyjny w 1352 roku. Odebrał go sołtys Lupo z "Massin". Wieś dysponowała wówczas 74 włókami z tego do użytkowania dla sołtysa było 7 włók, a dla proboszcza - 4 włóki ziemi. Przywilej ten został wystawiony ponownie w 1426 roku i rozszerzony o prawo połowu ryb w jeziorze Mąkowskim.
W 1356 roku Krzyżacy utworzyli w Mosinach majątek ziemski o areale 16 włók. Właściciel majątku zobowiązany został do służby rycerskiej. Według lustracji z 1565 roku w Mosinach było 31 gospodarstw chłopskich gospodarujących na 62 włókach, we wsi była również karczma a od 1624 roku były dwie karczmy.
Potop szwedzki przyniósł zniszczenia oraz "morowe powietrze" w wyniku epidemii wieś praktycznie przestała istnieć. W roku 1676 król Jan III Sobieski potwierdził na nowo przywileje lokacyjne. Lustracje dwa lata później przeprowadził Stefan Tripolski i sporządził inwentarz. W 1708 roku za Augusta II Mocnego człuchowscy starostowie Radziwiłłowie nadali majątek Adamowi Łapie, który poprzednio należał do Andrzeja Bachlewskiego.Kościół w Mosinach istniał już w czasach krzyżackich. W okresie reformacji kościół przejęli protestanci, ale na początku XVII w. odzyskali go katolicy. Mosiny przestały być jednak parafią i stały się filią kościoła w Człuchowie. Kościół ten, kryty słomą, spłonął w 1840 roku wraz z całym wyposażeniem. Przystąpiono do budowy nowego, który ukończono w 1848 r. Nową świątynię poświęcił dziekan człuchowski ks. Kopal. Kościół wybudowali katolicy, a było ich wówczas w Mosinach... 200. Ewangelicy, których było 2 razy więcej należeli do parafii w Starym Gronowie. Po II wojnie światowej w 1949 roku kościół został na nowo poświęcony, a w 1958 roku gruntownie wyremontowany i należał do parafii w Człuchowie. Wraz ze zmianą struktury parafialnej, w 1986 roku kościół został włączony do nowopowstałej parafii w Dębnicy.
Wieś otrzymała dokument lokacyjny w 1252 roku. Wówczas to komtur człuchowski Ludolf Hake nadał jej 62 włóki, w tym 4 włóki dla proboszcza. Zasadźcą i pierwszym sołtysem został Dompnitz. Lustracja z 1565 roku podaje, że istniał tu kościół z "podania królewskiego", chłopi płacili po ćwiertni zboża z włóki, a od każdego udzielonego sakramentu po dwanaście denarów oraz od kolędy 1 grosz.
W 1570 roku zwolennicy wyznania Marcina Lutra przejęli kościół, a pastor dojeżdżał odprawiać nabożeństwa z Człuchowa. Po 1617 roku kościół powrócił do katolików i przyłączono go do parafii w Człuchowie. Polski opis wsi "Dembnicy" z 1624 roku potwierdza dane dokumentu lokacyjnego z 1352 roku, a więc było wówczas 6 włók sołeckich, 4 proboszczowskie, 1 włóka wybraniecka i 1 włóka młynarska. Na pozostałych 50 włókach gospodarowali chłopi, których było 20.
Wieś ucierpiała znacznie w czasie najazdu szwedzkiego, wiele gospodarstw było spalonych, ubyło mieszkańców, którzy zginęli od zarazy i głodu.
Pierwsza połowa XVIII w. przynosi pewien rozwój gospodarczy i wzrasta liczba mieszkańców wsi. Z dokumentu z 1746 roku wiemy , że puste gospodarstwo otrzymał Jan Rymcr (Ricmer), który był chłopem poddanym i musiał co roku stawać z podwodą do Gdańska i płacił też 30 guldenów czynszu. Zabytkowy neogotycki kościół pobudowano w 1796 roku, a po starym kościele pozostała stara drewniana wieża oraz konfesjał, który posiada dziś dużą wartość historyczną. Do sierpnia 1986 roku kościół był filią parafii w Człuchowie, obecnie jest tu siedziba dębnickiej parafii. W latach 90-tych wybudowano nowy budynek plebanii i utworzono nową parafię. Należą do niej kościoły filialne w Mosinach i Ględowie. Kościół jest pod wezwaniem Świętego Krzyża. Pierwszym proboszczem parafii w Dębnicy był ksiądz Zygmunt Fąs.

890
tylu wiernych liczy parafia pod wezwaniem Krzyża Świętego w Dębnicy

Kilka przydatnych informacji
• Adres: Dębnica 29a, 77-300 Człuchów
• Telefon: 59 834 19 80
• Zasięg - miejscowości: Dębnica Wybudowanie, Dębnica Sad, Przytok, Skarszewo, Ględowo, Mosiny, Ględowo (w Człuchowie "Zatorze")
• Msze święte
- w niedziele: Ględowo, godz. 9; Dębnica, godz. 10.30; Mosiny, godz.12.
- w dni powszednie: Dębnica, wtorek i piątek o godz. 17 (latem o godz. 18); Mosiny, środa o godz. 17 (latem o godz. 18); Ględowo, czwartek i sobota o godz. 17 (latem o godz. 18). Spowiedź na pół godziny przed każdą mszą świętą.
• Odpusty: Dębnica, 14 września - Podwyższenia Krzyża Świętego (msza odpustowa 14 września); Mosiny - 1 listopada, Wszystkich Świętych (msza odpustowa w pierwszą niedzielę po 1 listopada); Ględowo - Nawiedzenia
Najświętszej Marii Panny (msza odpustowa w ostatnią niedzielę maja)

Ględowo
Dokument lokacyjny wieś Ględowo (wówczas "Glandov - Lichtenhagen") otrzymała w 1376 r. od komtura człuchowskiego Henryka von Grobitza. W dokumnecie tym nadaje on zasadźcy 66 włók ziemi. Chłopi mieli przez 3 dni w roku pracować przy budowie zamku człuchowskiego.
Z lustracji z 1565 roku wynika, że we wsi był wówczas kościół zbudowany z kamienia i cegły, którego wieża przetrwała do dnia dzisiejszego. Pleban miał 4 włóki, chłopi gospodarzyli na 34 włókach czynszowych, sołeckich włók było 6 oraz 16 włók w zarośli borowej.
W okresie reformacji w 1570 roku kościół przejęli protestanci, którzy mieli oparcie w sąsiednich Chojnicach, gdzie mieszczanie przyjęli wyznanie Marcina Lutra. Również w Człuchowie starostowie Latalscy popierali protestantów.
W 1617 roku kościół odzyskali katolicy -jednak Ględowo przestało być parafią, a stało się filią Człuchowa.
W XVIII w. do ocalałej wieży kamiennej dobudowano nową nawę z cegły, a powyżej jednego metra mur pruski.
W 1959 roku został wyremontowany i wyświęcony kościół pod wezwaniem Nawiedzenia N.M.P. , a w 1989 roku został włączony do nowopowstałej parafii w Dębnicy.
W ostatnich latach kościół otrzymał nowe pokrycie dachu i nową elewację. Z obecnego wystroju kościoła na uwagę zasługują: barokowa chrzcielnica, oraz ołtarz z XVIII w. z obrazem z 1888 r. będący kopią słynnej Madonny Sekstyńskiej Rafaela.
Kościół w Ględowie to jedna z niewielu chyba budowli tego typu, do której prowadza schody... w dół. Aby wejść do świątyni trzeba pokonać trzy stopnie.

Z ks. Andrzejem Wierzchowskim proboszczem parafii w Dębnicy rozmawia Beata Gliwka

Obejmował ksiądz parafię w trudnym momencie. Poprzedni proboszcz zostawił po sobie złą sławę...
Dębnica to moja pierwsza parafia jako proboszcza. Przyjechałem tu pełen optymizmu i... rzeczywiście na początku sytuacja była trudna. Najpierw trzeba było odbudować zaufanie parafian. Z drugiej strony, gdybym zrezygnował, to tutejsi mieszkańcy mogliby się w ogóle zniechęcić do kościoła. Powiedziałem więc sobie "Boże dałeś mi parafię, to daj mi i siły..." W tym roku po raz czwarty chodziłem po kolędzie. Widać, że nastawienie ludzi się zmienia, są coraz bardziej przychylni, można już porozmawiać, sytuacja wraca do normalności. Jak wszędzie, są mieszkańcy którzy nie bardzo angażują się w życie kościoła, ale jest też i grupa osób, na których pomoc w każdej chwili można liczyć. Jakiś czas temu zaskoczył mnie kompletnie jeden z parafian, który zapytał co może zrobić dla kościoła. Kiedy się pozbierałem ztego zaskoczenia, stwierdziłem, że mógłby zrobić chrzcielnicę. I piękna chrzcielnica stoi w kościele w Mosinach..

Parafia ma aż trzy stare kościoły. Ich utrzymanie to chyba niełatwe zadanie?
Kościoły są w różnym stanie technicznych, ale wszystkie wymagają remontów. Największy chyba czeka nas w Mosinach. Udało się tu już zagospodarować teren wokół świątyni - jest parking, dzwonnica, krzyż, ale grun-townie odnowić trzeba sam kościół. Wymiany wymagają m.in. elementy konstrukcyjne budynku. Na razie gromadzi-my materiały. W Dębnicy kościół jest w niezłym stanie. Dwa lata temu udało się wykonać odwodnienie, położyliśmy rynny. Teraz budynek wymaga odświe-żenia wewnątrz i pokrycia dachu, przydałoby się też odnowić główny ołtarz. Problemem jest za to wieża , która wymaga remontu. Wiążą się z tym ogromne koszty. Kościół w Ględowie wymaga odwodnienia i orynnowania, a potem odnowienia elewacji. W przyszłości chciałbym odkryć przepiękne obelko-wanie stropu kościoła, ukryte obecnie pod obniżonym sufitem. Dodałoby to kościołowi przestrzeni, równocześnie trzeba jednak będzie ocieplić dach.

Jak wygląda praca w trzech kościołach równocześnie?
To specyficzna parafia. Mieszkańcy są tu ze sobą zżyci - ale w ramach "swoich" kościołów. Dlatego próbujemy zintegrować mieszkańców poszczególnych wsi w ramach jednej przecież parafii. Dobrą okazją jest odpust parafialny, na który zapraszamy parafian z pozostałych kościołów. Jest uroczysta msza, podczas której śpiewa chór, procesja, a potem spotkanie i poczęstunek w świetlicy. Wspaniale sprawdzają się podczas takich spotkań panie z Kół Gospodyń Wiejskich, które potrafią przygotować prawdziwą ucztę dla ciała. W ubiegłym roku taki odpust świętowaliśmy w Dębnicy i w Mosinach. W tym roku odbędzie się także w Ględowie. Co roku w innym kościele odprawiana jest pasterka. Trzeba przy tym pamiętać, że pasterka to msza o godz. 24, wszystkie wcześniejsze to msze wigilijne. W ubiegłym roku odprawiana była w Ględowie, w tym roku odbędzie się w Dębnicy, a za rok - w Mosinach. Podobne rozwiązanie, tak aby co roku główna procesja odbywała się w innym kościele, rozważam w przypadku Bożego Ciała.

O proboszczu
Ksiądz proboszcz Andrzej Wierzchowski urodził się 4 kwietnia 1966 roku w Kartuzach. Po uzyskaniu święceń przez rok pełnił
posługę w parafii w Jeżewie koło Laskowic, potem przez dwa lata w parafii w Starogardzie Gdańskim, cztery lata był wikariuszem w parafii w Świeciu nad Wisłą, sześć lat pełnił posługę w Łupawie koło Słupska i rok w parafii pod wezwaniem św. Jakuba w Człuchowie.
Cztery lata temu przejął obowiązki proboszcza w parafii w Dębnicy