Konserwanty – czy wszystkie są niebezpieczne?

Łatwa dostępność różnorodnych produktów o wydłużonym terminie przydatności do spożycia to zasługa zastosowania na szeroką skalę środków konserwujących. Konserwanty nie tylko przedłużają trwałość pokarmów, ale również zapobiegają wystąpieniu niepożądanych zmian konsystencji, zapachu, smaku i barwy żywności. Mimo to nie cieszą się dobrą sławą – wręcz przeciwnie, w obiegowej opinii konserwanty to szkodliwe, a nawet niebezpieczne dla zdrowia substancje. Czy faktycznie wszystkie środki konserwujące żywność są groźne dla człowieka?

Popularne konserwanty w jedzeniu

Obecnie do produkcji pokarmów wykorzystuje się wiele substancji o właściwościach konserwujących. Najważniejsze z nich to:
• sorbinian potasu (E-202) – przedłuża trwałość produktów mięsnych, konserw rybnych, margaryny, galaretek, suszonych i kandyzowanych owoców, ciastek, pieczywa, mrożonego ciasta do pizzy i past serowych;
• kwas benzoesowy (E-210) – znajduje się w cynamonie oraz dojrzałych owocach żurawiny, czarnej jagody, jarzębiny i borówki; kwas benzoesowy jest dodawany do marmolad, galaretek, dżemów, syropów, soków i napojów owocowych;
• benzoesan sodu (E-211) – jest dodawany do wielu produktów spożywczych, ale nie pozostaje obojętny dla organizmu – może powodować uczucie drapania w gardle, zakwaszenie organizmu, pieczenie i ból w nadbrzuszu (podrażnia śluzówkę żołądka); benzoesan sodu może wywoływać reakcję alergiczną;
• dwutlenek siarki (E-220) – zapobiega brunatnieniu owoców, warzyw i suszonych ziemniaków.

Benzoesan sodu nie jest jedyną substancją konserwującą, która może wywoływać alergię pokarmową. Reakcja uczuleniowa może mieć miejsce również po spożyciu żywności z dodatkiem tartrazyny (E-102) lub benzoesanu potasu (E-212). Tartrazyna jest obecna w kaszach, likierach owocowych, dżemach, galaretkach, musztardzie, zupach w proszku i warzywach konserwowych. Natomiast benzoesan potasu jest dodawany do margaryny, przetworów z krewetek, musztardy oraz aromatyzowanych napojów bezalkoholowych.

Zdrowy konserwant?

Mimo iż środki konserwujące mogą mieć niekorzystny wpływ na organizm – zwłaszcza gdy są spożywane w dużych ilościach – nowo odkryty konserwant daje nadzieję na rozwiązanie tego problemu. Amerykańscy naukowcy opracowali bowiem związek, który chroni żywność przed rozwojem bakterii odpowiedzialnych za groźne zatrucia pokarmowe. Naturalny lantybiotyk jest związkiem peptydowym, wytwarzanym przez neutralne dla organizmu szczepy bakterii. Ten innowacyjny konserwant zwalcza bakterie Gram-ujemne i może być wykorzystywany do niszczenia wielu drobnoustrojów chorobotwórczych w produktach mlecznych, jajach, topionym serze oraz w mięsie. Ponadto lantybiotyk można dodawać do napojów fermentowanych, sosów sałatkowych, owoców morza i żywności w puszkach. Jest to łatwy do trawienia związek, który nie wywołuje reakcji alergicznych i nie dostarcza do organizmu toksycznych związków. Niezwykle ważną zaletą lantybiotyku jest fakt, iż chorobotwórcze bakterie mają trudność z uodpornieniem się na jego działanie. Niestety, dopóki naturalny lantybiotyk nie zostanie wprowadzony do powszechnego użytku w przemyśle spożywczym, jesteśmy „skazani” na tradycyjne środki konserwujące w żywności.

Konserwanty są dodawane do większości produktów, nie sposób więc całkowicie wyeliminować z diety żywności, która ma w swoim składzie substancje konserwujące. Każdy z nas ma jednak możliwość ograniczenia podaży konserwantów poprzez częstsze spożywanie świeżych owoców i warzyw oraz unikanie żywności przetworzonej i konserwowanej.