Raport NIK nie zostawia suchej nitki na budowie Zagłębiowskiego Centrum Onkologii

W tej sytuacji radni Prawa i Sprawiedliwości domagają się odwołania p.o. dyrektora ZCO Szpitala Specjalistycznego im. Sz. Starkiewicza Zbigniewa Grzywnowicza oraz zastępcy prezydenta miasta Iwony Krupy. Dodatkowo swoje śledztwo w tej sprawie wznowiła prokuratura, która wcześniej je umorzyła, nie dostrzegając nieprawidłowości. Po raporcie NIK-u sytuacja jednak diametralnie się zmieniła.

Sprawa budowy ZCO od początku wzbudzała wiele emocji, ale te były stopniowo wygaszane, a koronnym argumentem był fakt, że onkologia na wysokim poziomie jest w Zagłębiu, a konkretnie w Dąbrowie Górniczej, bardzo potrzebna. Tego akurat nikt nie kwestionował, ale od samego momentu pojawienia się pomysłu na tę inwestycję i sposobu zmian jej finansowania wiele osób (w tym m.in. radni PiS-u) wskazywało na to, że mnóstwo działań w tej sprawie podjętych zostaje na granicy prawa i przepisów lub wręcz z ich pominięciem. Teraz potwierdził to raport NIK-u

Koszty rozpoczętej w 2011 r. budowy ZCO miały wynieść 85 mln zł, ale sam obiekt rozrósł się do większych rozmiarów, co podrożyło koszty do 220 mln zł. Zgodnie z umową, jeśli szpital spóźni się ze spłatą kilku rat wykonawcy, to ten mógł zażądać spłaty całych 170 mln. Ponadto istniało od samego początki podejrzenie, że część pomieszczeń została wybudowana bez ogłaszania przetargów, co jest niezgodne z prawem.

NIK negatywnie ocenił przygotowanie do realizacji inwestycji Zagłębiowskiego Centrum Onkologii. Jak wynika z raportu NIK-u szpital przyjmując w 2011 r. onkologię jako kierunek dalszego rozwoju działalności leczniczej nie przeprowadził szczegółowej analizy docelowego kształtu nowej placówki, skali jej działalności, realnych możliwości finansowania inwestycji. Określeniu zakresu rzeczowego inwestycji, które nastąpiło w 2012 r. i jego zmianom wprowadzonym w I połowie 2013 r. również nie towarzyszyło wskazanie wiarygodnych i stabilnych źródeł finansowania przedsięwzięcia. Analizy możliwości finansowania przedsięwzięcia zostały pozyskane już po rozpoczęciu robót budowlanych (wykonanie fundamentów i przygotowanie terenu budowy) a zawarte w nich rekomendacje zostały pominięte: w całości – w przypadku zawartego w Studium Wykonalności… sporządzonym w maju 2013 r. wskazania formuły partnerstwa publiczno-prywatnego jako jedynej możliwej dla realizacji ZCO oraz w części – w przypadku opisanej w Analizie zdolności obsługi zobowiązań… z czerwca 2013 r. wysokości całkowitego obciążenia kosztami inwestycji i wysokości rat miesięcznych. Jak podkreślają kontrolerzy finansowanie realizacji inwestycji oparto wyłącznie na środkach mającychpochodzić z kontraktu z NFZ, pomijając fakt, iż konkurs na udzielanie świadczeń nie został ogłoszony w 2012 r. i nie było pewności, czy i kiedy zostanie ogłoszony taki konkurs.

NIK negatywnie ocenia także sposób prowadzenia inwestycji budowy ZCO i wyposażania Centrum w sprzęt medyczny ponieważ m.in: zamówienia na wykonanie fundamentów i przygotowanie placu budowy udzielono w kwietniu 2013 r. w sytuacji, gdy wiadomo już było od stycznia 2013 r., że zmianie ulegnie program inwestycji i zamiast dwóch budynków powstanie jeden. W tej sytuacji uwzględnienie nowego zakresu rzeczowego wymagało dokonania istotnych zmian w projekcie budowlanym, na podstawie którego udzielono ww. zamówienia. Ponadto roboty budowlane za kwotę 6.839.384,87 zł zostały zlecone wykonawcy bez zastosowania przepisów Prawa zamówień publicznych, przy czym tylko część tych prac uzasadniona była zmianą koncepcji budowy ZCO (ujęcia wszystkich funkcji Centrum nie w dwóch, lecz w jednym budynku). Umowa zawarta z wykonawcą na roboty budowlane wraz z dostawą sprzętu 5 sierpnia 2013 r. nie zawierała zapisów skutecznie chroniących interesy szpitala w zakresie dotyczącym określenia kosztów kredytu kupieckiego i nie rozstrzygała sposobu rozliczenia w przypadku wcześniejszej zapłaty części wynagrodzenia lub zapłaty za konkretny zakres robót lub dostawę sprzętu. Nierzetelnie opisano przedmiot zamówienia publicznego w postępowaniu na roboty budowlane i dostawę sprzętu medycznego, w części dotyczącej robót budowlanych, czego skutkiem było złożenie oferty obejmującej również prace już wykonane przez innego wykonawcę. Nierzetelny opis
przedmiotu zamówienia uniemożliwił precyzyjne określenie, o jaką kwotę cena złożonej oferty była zawyżona w stosunku do robót budowlanych pozostałych faktycznie do wykonania na dzień zawarcia umowy z 5 sierpnia 2013 r. Naruszono także zasady zachowania uczciwej konkurencji w ww. postępowaniach. W przypadku zamówienia na wykonanie fundamentów i zabezpieczenie placu budowy udzielono zamówienia wykonawcy pomimo wystąpienia przesłanek wskazujących na brak możliwości wykonania przez niego robót budowlanych w określonym w ofercie terminie. Natomiast w zamówieniu na roboty budowlane i dostawę sprzętu postawiono wykonawcy warunek posiadania doświadczenia w wykonywaniu robót budowlanych, co nie miało uzasadnienia w zakresie robót do wykonania.

NIK negatywnie ocenił także ujmowanie kosztów inwestycji w planach inwestycyjnych Szpitala oraz informowanie przedstawicieli podmiotu tworzącego o kosztach i sposobie finansowania budowy ZCO oraz sposobu wyliczenia amortyzacji: plany finansowe oraz stanowiące ich istotny element- plany inwestycyjne, będące podstawą gospodarki finansowej szpitala były nierzetelne. Brak wszystkich elementów koniecznych dla planów finansowych oraz dowolność we wprowadzaniu w zmian w planach inwestycyjnych jak również brak w nim szczegółowych informacji odnośnie planowanych przedsięwzięć, skutkował, iż plany te nie stanowiło wiarygodnego i rzetelnego źródła informacji o inwestycji ZCO. Nierzetelnie informowano przedstawicieli podmiotu tworzącego o kosztach i zakresie inwestycji ZCO, w czasie posiedzeń Rady Społecznej Szpitala, Komisji Ochrony Zdrowia i Pomocy Społecznej i sesji Rady Miasta. Nieprawidłowo ustalono wartość początkową części budynku diagnostyczno-zabiegowego przyjętej do użytkowania co wpłynęło na wyliczenie kosztów amortyzacji a w konsekwencji na wynik finansowy szpitala.

Według kontrolerów NIK-u na skutek braku realnego źródła finansowania inwestycji i braku kontraktów z NFZ na świadczenia realizowane w nowo wybudowanym obiekcie ZCO oraz w związku z koniecznością wykonywania świadczeń wynikającą ze zobowiązań umownych wobec Ministerstwa Zdrowia i związane z tym ponoszenie kosztów, sytuacja finansowa szpitala uległa w latach 2014-2015 pogorszeniu. Ponadto wykonawca zażądał zabezpieczenia płatności wynikających z umowy w części dotyczącej robót budowlanych, a wobec niemożliwości jego ustanowienia przez szpital - odstąpił od umowy w tej części i zażądał zapłaty za całość wykonanych robót, a następnie korzystając z zapisów umownych zażądał również uiszczenia jednorazowo całości pozostałego do zapłaty wynagrodzenia za dostarczony sprzęt medyczny. Na 31 sierpnia 2016 r. w sądach cywilnych toczyły się sprawy z powództwa wykonawców o zapłatę wynagrodzenia za zrealizowane dodatkowe roboty budowlane na kwotę 6 839 384,87 zł, za zrealizowane roboty budowlane na kwotę 71 962 236,43 zł, za dostawę sprzętu medycznego – kwota roszczenia 57 683 007,18 zł oraz o zapłatę dwóch rat za dostawę sprzętu w kwocie 866 066,66 zł.

W ocenie NIK nadzór prezydenta Dąbrowy Górniczej nad Zagłębiowskim Centrum Onkologii Szpitalem Specjalistycznym im. Sz. Starkiewicza w Dąbrowie Górniczej, w zakresie prowadzonej inwestycji Zagłębiowskie Centrum Onkologii był nierzetelny, nieefektywny i niewystarczający dla zapewnienia prawidłowej realizacji tego przedsięwzięcia, choć dopełniano formalności związanych z działaniem Rady Społecznej Szpitala i wykonywaniem przez podmiot tworzący funkcji nadzorczych nad jego działalnością. Prezydent oraz zastępca prezydenta, działający poprzez Wydział Zdrowia, Polityki Społecznej i Aktywizacji Zawodowej, nierzetelnie sprawowali nadzór podmiotu tworzącego nad Szpitalem, w zakresie przygotowania i realizacji inwestycji ZCO, bezkrytycznie akceptując działania tej jednostki dotyczące zakresu, jego zmian oraz planowanych kosztów budowy.

Wobec tak mocnych argumentów radni klubu Prawa i Sprawiedliwości domagają się radykalnych decyzji, w tym m.in. powołania zarządu komisarycznego w ZCO Szpitalu Specjalistycznym im. Sz. Starkiewicza oraz odwołania ze stanowisk p.o. dyrektora Zbigniewa Grzywnowicza oraz wiceprezydent Iwony Krupy.

- Klub Radnych PiS Rady Miejskiej Dąbrowy Górniczej od kilku lat zgłaszał zastrzeżenia do budowy Zagłębiowskiego Centrum Onkologii. Wskazywaliśmy na zagrożenia, jakie stanowi nieodpowiedzialne zarządzanie szpitalem grożące utratą szpitala przez gminę. W odpowiedzi spotykaliśmy się z arogancją i lekceważeniem. Dzisiaj podtrzymujemy te zarzuty – informuje Mateusz Stępień, rzecznik klubu PiS. - Raport jednak pokazuje więcej. Wskazuje na osobistą odpowiedzialność Pana Prezydenta za złe przygotowanie inwestycji i za utrzymywanie tej sytuacji nie licząc się z głosami rozsądku wskazującymi na niebezpieczeństwa. Pan Prezydent ponosi odpowiedzialność polityczną, ale jest też odpowiedzialność personalna osób, które doprowadziły do zaniedbań. Domagamy się poniesienia konsekwencji przez te osoby i przedstawienia wyjaśnień, które uspokoją mieszkańców. Władze Miasta Dąbrowa Górnicza w ostatnich miesiącach dołączyły do frontu walki z rządem upolityczniając swoje działania. Wielokrotnie apelowaliśmy o wycofanie się z takich działań wskazując, że samorząd powinien być dla mieszkańców. Apelujemy o potraktowanie sprawy szpitala w takich kategoriach, o zapewnienie pełnej transparentności podejmowanych kroków i znalezienie rozwiązania, które uratuje szpital dla miasta, jednocześnie zapewniając Mieszkańcom opiekę medyczną w przyszłości – dodaje.

Pozostałe postulaty klubu PiS to rzetelne przedstawienie sytuacji finansowej szpitala, przedstawienie sposobu sfinansowania dokończenia budowy ZCO, przedstawienia sposobu zapłacenia przez ZCO SS zaległych faktur budowy centrum onkologii objętych procesami sądowymi oraz wyjaśnienie sposobu prywatyzacji części szpitala wraz z uzasadnieniem i rozliczeniem finansowym uwzględniającym skutki dla szpitala.

Miasto na razie nie odnosi się do ustaleń zawartych w raporcie Najwyższej Izby Kontroli. – Nie komentujemy wyników kontroli – poinformował Bartosz Matylewicz, rzecznik prasowy Urzędu Miejskiego w Dąbrowie Górniczej. Na wyjaśnienia ze strony Zbigniewa Grzywnowicza trzeba natomiast poczekać do najbliższego poniedziałku, kiedy to ma pojawić się w pracy.