Tuning auta. Co jest dozwolone i w jakim zakresie? Co jest zabronione? Jakie mogą być konsekwencje?

Tuning samochodów jest już dzisiaj mniej popularny, niż był jeszcze 20-30 lat temu. Mniej też na naszych ulicach zobaczymy ztuningowanych pojazdów, a jeśli nawet, to coraz częściej jest to efekt (dość kosztowny), wyspecjalizowanych, profesjonalnych serwisów z doświadczeniem, niż „garażowych samoróbek”.

Pozornie tylko tuning auta w krajowych warunkach jest jak „wolna amerykanka” i nie obowiązują tutaj żadne regulacje. Wręcz przeciwnie.
Najważniejszym dokumentem w tym względzie jest Rozporządzenie Ministra Infrastruktury w sprawie warunków technicznych pojazdów oraz zakresu ich niezbędnego wyposażenia. Drugim równie ważnym jest Rozporządzenie Ministra Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej w sprawie zakresu i sposobu przeprowadzania badań technicznych pojazdów. W tych dwóch rozporządzeniach znajdziemy wytyczne, które określają zakres legalnej ingerencji w wygląd pojazdu, regulacje dotyczące wyposażenia i zakresu ewentualnych przeróbek.
W polskich warunkach rzadko kiedy jednak przywiązujemy szczególną uwagę do przepisów i ich przestrzegania, a służby jedynie wyrywkowo są w stanie wykryć przeróbki, które bardzo często są przez właścicieli pojazdów skrzętnie ukrywane.
Warto zatem poznać, co poznać, co możemy zrobić i w jakim zakresie, a jakie działania są zabronione.

Jeszcze do niedawna przyciemnianie szyb było pierwszym i obowiązkowym punktem optycznego tuningu auta.
Zgodnie z obowiązującymi przepisami możliwe jest dowolne przyciemnianie szyb bocznych z tyłu i szyby tylnej, natomiast w szybach przednich współczynnik przepuszczalności światła musi wynosić minimum 70%, a szyby przedniej 80%.
Oznacza to, że szybę tylną i tylne boczne możemy praktycznie całkowicie zakleić. Inaczej wygląda sytuacja w przypadku przednich szyb bocznych i szyby przedniej. Tu nasza ingerencja jest praktycznie niemożliwa, bowiem producenci szyb już fabrycznie przyciemniają je do wymaganego regulacjami poziomu.
Z tego też powodu, bezsensowne jest przyciemnianie szyb bocznych, bowiem od wielu lat producenci pojazdów oferują je od razu z przyciemnionymi szybami tylnymi.
Planując jednak naklejenie foli, pamiętajmy, by była ona z odpowiednimi homologacjami. Usługę oklejenia warto jest także zlecić wyspecjalizowanej firmie, bo tylko pozornie jest to czynność prosta.
Pamiętajmy także, że zabronione jest (niezależnie od miejsca instalacji) naklejanie folii zwierciadlanych, to znaczy takich, które odbijają światło jak lustro.
A co grozi za przekroczenie przepisów? Uznaniowe mandaty w wysokości od 20 do 500 złotych i zatrzymanie dowodu rejestracyjnego, a co za tym idzie konieczność przejścia badania technicznego.

Stosunkowo łatwym i dość wdzięcznym elementem optycznego tuningu pojazdów jest też zmiana oświetlenia. I dotyczy to nie tylko wymiany żarówek (obecnie coraz częściej na wkłady LED), ale także wymianę lub przeróbki opraw oświetleniowych.
Najprostsze rozwiązanie to wymiana żarówek na te lepszej jakości lub na diody LED. Wymiana żarówek głównych pojazdu na te oparte o diody LED (tzw. retrofity), jest ze względów prawnych w naszym kraju zakazana. Retrofity można używać jedynie poza drogami publicznymi, co praktycznie wyklucza je z użycia. Należy jednak mieć nadzieję, że wkrótce sytuacja ta się zmieni, bowiem coraz więcej europejskich krajów zgadza się na ich stosowanie.

Inaczej wygląda sytuacja w przypadku pozostałych żarówek. Tutaj LEDy możemy stosować bez ograniczeń, pod warunkiem jednak, że pasują jako zamiennik do tych obecnie używanych i mają europejską homologację „E”.
W ten sposób możemy zmienić żarówki kierunkowskazów, oświetlenia tablicy rejestracyjnej, wnętrza pojazdu lub podświetlenia deski rozdzielczej.

Bardziej skomplikowanym i droższym jest tuning lamp pojazdu. Najczęściej dokonuje się go poprzez wymianę całych zestawów lamp przednich lub tylnych pojazdu (tzw. kity). Duzi producenci oświetlenia (np. Hella czy Valeo), oferują do używanych pojazdów takie całe zestawy idealnie pasujące do konkretnego modelu i rocznika pojazdu, a przy tym mające dopuszczenie do używania.
Na rynku dostępne są także zestawy dalekowschodnie. Tu jednak trudno jest o prawidłową weryfikację czy dany zestaw spełnia wymagania norm homologacyjnych. Producenci z dalekiego wschodu bowiem zarówno na obudowach lamp, jak i na ich opakowaniach często umieszczają informację o przejściu przez dane lampy procedury homologacyjnej, mimo że często nawet w niej nie uczestniczyły. Nikt przecież tego i tak nie sprawdzi.

Taka wymiana może być kłopotliwa nie tylko przy montażu – dana lampa może nie pasować, ale także podczas kontroli drogowej lub przeglądu technicznego.
Policjant może bowiem uznać, że poruszamy się pojazdem niesprawnym technicznie i ukarać nas mandatem nawet do 3 tysięcy złotych, obligatoryjnie zabierając także dowód rejestracyjny pojazdu.

Orurowanie auta także było popularne jeszcze 20 lat temu. Dziś to już raczej margines. Decydują się na nie głównie użytkownicy aut ciężarowych i posiadacze „terenówek”. I tu także by być zgodnie z prawem, niezbędna jest homologacja każdego z oferowanych rozwiązań. Reguluje to dyrektywa 78/2009/EC Unii Europejskiej z 20 października 2007 roku. Warto pamiętać, że dokument ten dotyczy aut osobowych, ciężarowych oraz pojazdów specjalnych (nieprzekraczających 3,5 tony), które zostały zarejestrowane po raz pierwszy w Polsce po wyżej wymienionej dacie.
Ponieważ orurowanie oferują raczej wyspecjalizowane serwisy, zatem nie powinno być problemu z zakupem całego osprzętu, który pomyślnie przeszedł proces homologowania.

Ciekawym zabiegiem tuningu wizualnego, jest zmiana koloru lakieru pojazdu lub oklejenie karoserii kolorową folią.
Oba zadania – jeśli mają być dobrze wykonane - wymagają odwiedzenia specjalistycznego serwisu. O ile zarówno dobór koloru, malowania i ozdabiania nadwozia malunkami, to temat na oddzielny artykuł, o tyle ciekawym zabiegiem jest oklejanie auta folią.
Dzięki temu możemy dość szybko, a co najważniejsze – odwracalnie – zmienić kolor naszego pojazdu. Oklejanie folią ma również pewną funkcję ochronną. Folia zabezpieczy bowiem, zwłaszcza przed sezonem jesienno-zimowym, dolne partie drzwi lub pokrywę silnika pojazdu.

Wiele firm oklejających auta oferuje także usługę oklejania newralgicznych partii pojazdu przeźroczystą folią. Jej zadaniem jest ochrona elementów nadwozia przed kamieniami lub solą w okresie jesienno-zimowym.
Ciekawostką jest, że podobnymi foliami może zostać zabezpieczona szyba przednia pojazdu, w pełni spełniając warunki homologacyjna.

Zmiana (obniżenie) profilu opony i zastosowanie felg o większej średnicy, to także najczęściej dokonywana zmiana w wyglądzie auta.
Tutaj także wymagana jest spora rozwaga.
Należy pamiętać, że zgodnie z przepisami koło nie może wystawać poza obrys błotnika. By prawidłowo dobrać zarówno profil opony, jak i felgę warto jest skorzystać z przeliczników profilu opony oraz katalogu felg wyspecjalizowanych producentów. Zwłaszcza w przypadku felg, często zdarzają się błędy, które później praktycznie uniemożliwiają ich zastosowanie. Jednym z najbardziej rażących i widocznych jest zastosowanie tak dużych rozmiarami felg, że praktycznie niemożliwe jest skręcenie koła w nadkolu bez ocierania o nie. To wielce niebezpieczna sytuacja.
Przepisy dopuszczają stosowanie różnego typu czy modelu ogumienia, pod warunkiem jednak, że taki sam rodzaj i typ ogumienia występuje na tej samej osi pojazdu.
I zgodnie z przepisami głębokość rzeźby bieżnika nie może być mniejsza (płytsza) niż 1,6 milimetra. Zabronione zatem jest stosowanie opon typu slick (bezbieżnikowych).

Przechodzimy do trudniejszych i kosztowniejszych elementów tuningu auta.
Najprostszą metodą obniżenia pojazdu jest wymiana kompletu sprężyn na te o skróconym skoku. Tu jednak lepiej nie stawiajmy na dowolność, a na doświadczenie wyspecjalizowanych producentów/dostawców. Mamy wtedy pewność doboru odpowiedniej charakterystyki sprężyny do naszego pojazdu.

Wielu producentów oferuje gotowe zestawy typu kit składające się ze sprężyn obniżających, a także odpowiednio dostosowanych amortyzatorów, które mają ściśle dobraną charakterystykę pracy.

Większość zestawów obniża zawieszenie o 20 – 40 milimetrów. Jest to złoty środek pomiędzy atrakcyjnym wyglądem, a poprawą właściwości jezdnych danego auta.

Ciekawym, ale dość drogim rozwiązaniem jest stosowanie zawieszenia pneumatycznego - air ride. Zestaw taki składa się z amortyzatora oraz poduszki powietrznej pełniącej rolę sprężyny (tzw. „miech”). Samo rozwiązanie wywodzi się z pojazdów luksusowych i daje spore możliwości dotyczące regulacji prześwitu pojazdu. Największą zaletą jest możliwość regulacji wysokości zawieszenia za pośrednictwem pilota. Dzięki temu możemy zmienić wysokość pojazdu w zaledwie kilka chwil – np. podczas przejeżdżania przez sporą nierówność.

Warto mieć na uwadze, że po obniżeniu zawieszenia należy zawsze dokonać kontroli oraz korekty geometrii kół auta. Dodatkowo, warto rozkręcić oraz ponowne skręcić mocowanie tulei łączących poszczególne elementy zawieszenia, aby uniknąć ich naprężania podczas pracy, co może znacznie skrócić ich żywotność.

Przy pracach związanych z tuningiem zawieszenia bardzo często przeprowadza się także zmiany dotyczące układu hamulcowego pojazdu. Najczęściej jest to wstawienie większych tarcz hamulcowych i zacisków. Ta operacja jest możliwa, pod warunkiem jednak, że we wnęce felgi będziemy mieli odpowiednią ilość miejsca na nowe tarcze i zaciski, nic nie będzie ocierało, a instalacja możliwa pod względem technicznym.

Posiadając już większy zapas gotówki możemy też pokusić się o tuning jednostki napędowej. Przepisy mówią wyraźnie, że zmiana mocy danego silnika nie może przekraczać 5% fabrycznie ustalonej wielkości. Poza tym taka modyfikacja musi zostać wpisana w dowodzie rejestracyjnym pojazdu, a tą musi poprzedzić badanie techniczne pojazdu.
Któż się jednak by przejmował takimi szczegółami. I w tym konkretnym przypadku panuje tutaj całkowita dowolność i „wolna amerykanka”. Policja nie jest w stanie skontrolować mocy pojazdu, zmian nie jest też zazwyczaj w stanie wychwycić pracownik stacji diagnostycznej.

Kiedy mogą zacząć się problemy? W razie kolizji lub wypadku! Jeśli biegli wykryją, że były dokonywane przeróbki podnoszące moc auta, nie zostały zrobione badania techniczne, a odpowiedni zapis nie został umieszczony w dowodzie rejestracyjnym pojazdu, wtedy ubezpieczyciel może uznać – że jechaliśmy niesprawnym samochodem i odmówić wypłaty odszkodowania. A jeśli to my byliśmy sprawcami kolizji lub wypadku, ubezpieczyciel może nawet nakazać pokrycie wszelkich kosztów.

Tak zwane „strzelanie z rury” jest bardzo popularnym zabiegiem, jeśli chodzi o tuning pojazdu.
Należy jednak pamiętać, że zgodnie z przepisami w wyniku modyfikacji układu wydechowego w silniku benzynowym poziom hałasu mierzony w odległości 0,5 metra od końcówki wydechu musi być nie większy niż 93 dB, a w przypadku silnika wysokoprężnego (Diesla), nie większy niż 96 dB.

Pamiętajmy także, że wszelkie demontowanie katalizatorów oraz filtrów cząstek stałych jest nielegalne!
Mandat za jazdę bez katalizatora wynosi nawet do 1500 złotych.
Natomiast mandat za brak filtra cząstek stałych wynosi od 1500 do 5000 złotych, bez punktów karnych.
„Strzelanie z rury” może zakończyć się mandatem w wysokości 300 złotych i utratą dowodu rejestracyjnego.

Jak zatem widać w tuningu samochodu jest wiele możliwości. Niektóre z nich możemy zrobić sami, inne prawidłowo wykona tylko wyspecjalizowany serwis. Zakres tuningu ogranicza nie tylko nasza wyobraźnia, ale też zasobność portfela. I to niestety widać, kiedy przyglądamy się pojazdom po różnego rodzaju zabiegach „upiększających”.
Niezależnie jednak od naszych możliwości i gustów, pamiętajmy, by w trosce o bezpieczeństwo nas wszystkich wszystkie zmiany i przeróbki robić zgodnie z przepisami. Ustrzeże nas to od czasami bardzo kosztownych problemów.